“Niemand weet of de wereld fantastisch of reëel is en al evenmin of er een verschil bestaat tussen dromen en leven”. Met dit citaat van de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges opende de tentoonstelling ‘Phantasia’. Dit was één van de grotere tentoonstellingen van het festival ‘Fantastisch Rijsel’, dat door ‘Rijsel 3000 / Lille 3000’ georganiseerd werd.
Elf kunstenaars werden uitgenodigd om het centrale thema”fantasie” te illustreren. SF-liefhebbers wezen gewaarschuwd: de kunstenaars komen niet uit de sciencefiction- of fantasywereld. Net zoals bij ‘S.F. [Art, Science et Fiction]’ in Le Grand Hornu werd er van de bezoekers een zekere interesse in beeldende kunst en enige affiniteit met hedendaagse kunst verwacht om het geheel te kunnen appreciëren.
• Kleren die muziek maken
In het rijtje viel me onmiddellijk de naam van Nick Cave op. Maar dat bleek een vergissing te zijn. Het is niet de Australische frontman van ‘Nick Cave and the Bad Seeds’, maar een Amerikaanse beeldhouwer en performer met dezelfde naam. De Amerikaan experimenteert al dertig jaar met muziek, beeld en dans. Voor ‘Phantasia’ heeft hij een reeks bizarre kledingstukken ontworpen. Sommige maken bovendien geluid. De bonte stoet vreemd uitgedoste figuren oogt heel kleurrijk. Vaak gebruikte Nick Cave eenvoudige wegwerpproducten en veel glinsterende prullaria om zijn poppen aan te kleden waardoor sommige beelden er heel kitscherig uit zien. Je verwacht elk ogenblik dat de poppen tot leven komen, bewegen, dansen, muziek spelen en dat je meegesleurd wordt in een of ander onbekend ritueel. Helaas, de optocht is verstild.
In een volgende ruimte zien we gelukkig wel enkele video’s waarin deze kostuums in een performance gedragen worden. Ik begrijp dat ze de kunstenaar geen maanden kunnen inhuren om in het museum op te treden. Waarom geen figuranten aangenomen om permanent in een van deze kostuums rond te paraderen?
Nick Cave was trouwens ook mederegisseur van de openingsparade van het festival. De openingsstoet werd aangevoerd door ‘Surrational’, een gigantische figuur door Nick Cave gemaakt. Hij bedacht bovendien het roze konijn ‘Pink Bunny Boy’ dat als logo voor het festival gebruikt werd. Dat konijn zou al verkocht zijn. Foei, die pop hoorde thuis op ‘Phantasia’. De organisatoren hadden met de verkoop moeten wachten tot na afloop van het festival.
• Desperanza
Het allereerste beeld van ‘Phantasia’ is zowaar gemaakt van… spaghetti. Kunstenaar Theo Mercier gaf zijn schepsel blauwe ogen, waarmee het spaghettimonster weemoedig ons aanstaart. Ik verwachtte er een opschrift bij: “Gelieve de kunstvoorwerpen niet op te eten”.
Van dezelfde artiest volgt dan een overvloed aan skeletten, een gevild, ontvleesd paard en een familie spoken. In de vitrines liggen alledaagse voorwerpen die een fantastische twist krijgen, veelal wegens toevoeging van beenderen of stukken schedel. Mericers ‘Desperanza’ ziet eruit als een antropologisch project vergelijkbaar met de collectie van de fictieve professor ‘Joseph D’ in het Museum voor Fantastische Kunst in Sint-Gillis. ‘Desperanza’ is bijgevolg een tentoonstelling die perfect zou passen op het Brussels Internationaal Festival van de Fantastische Film, dat trouwens regelmatig met voorwerpen uit ‘de collectie van Joseph D’ wordt ingekleed.
Marnie Weber vertelt in ‘The Whispering Chamber’ een donker sprookje voor volwassenen over een fictieve rockgroep. Mij sprong vooral het najagen van goedkope horroreffecten in het oog.
Verder staat er de ruw afgewerkte sculptuur ‘Medusa’s First Move: The Council’ van de Nederlander Folkert De Jong. Leuk vond ik de lift van Leandro Erlich met spiegels waar je je oneindigvoud in weerspiegelt. De lift, ‘Elevator Maze’, leidt naar nergens en wordt daarmee een nutteloos vervoermiddel en transformeert zelfs ineens tot kunst.
In het rijtje viel me onmiddellijk de naam van Nick Cave op. Maar dat bleek een vergissing te zijn. Het is niet de Australische frontman van ‘Nick Cave and the Bad Seeds’, maar een Amerikaanse beeldhouwer en performer met dezelfde naam. De Amerikaan experimenteert al dertig jaar met muziek, beeld en dans. Voor ‘Phantasia’ heeft hij een reeks bizarre kledingstukken ontworpen. Sommige maken bovendien geluid. De bonte stoet vreemd uitgedoste figuren oogt heel kleurrijk. Vaak gebruikte Nick Cave eenvoudige wegwerpproducten en veel glinsterende prullaria om zijn poppen aan te kleden waardoor sommige beelden er heel kitscherig uit zien. Je verwacht elk ogenblik dat de poppen tot leven komen, bewegen, dansen, muziek spelen en dat je meegesleurd wordt in een of ander onbekend ritueel. Helaas, de optocht is verstild.
In een volgende ruimte zien we gelukkig wel enkele video’s waarin deze kostuums in een performance gedragen worden. Ik begrijp dat ze de kunstenaar geen maanden kunnen inhuren om in het museum op te treden. Waarom geen figuranten aangenomen om permanent in een van deze kostuums rond te paraderen?
Nick Cave was trouwens ook mederegisseur van de openingsparade van het festival. De openingsstoet werd aangevoerd door ‘Surrational’, een gigantische figuur door Nick Cave gemaakt. Hij bedacht bovendien het roze konijn ‘Pink Bunny Boy’ dat als logo voor het festival gebruikt werd. Dat konijn zou al verkocht zijn. Foei, die pop hoorde thuis op ‘Phantasia’. De organisatoren hadden met de verkoop moeten wachten tot na afloop van het festival.
• Desperanza
Het allereerste beeld van ‘Phantasia’ is zowaar gemaakt van… spaghetti. Kunstenaar Theo Mercier gaf zijn schepsel blauwe ogen, waarmee het spaghettimonster weemoedig ons aanstaart. Ik verwachtte er een opschrift bij: “Gelieve de kunstvoorwerpen niet op te eten”.
Van dezelfde artiest volgt dan een overvloed aan skeletten, een gevild, ontvleesd paard en een familie spoken. In de vitrines liggen alledaagse voorwerpen die een fantastische twist krijgen, veelal wegens toevoeging van beenderen of stukken schedel. Mericers ‘Desperanza’ ziet eruit als een antropologisch project vergelijkbaar met de collectie van de fictieve professor ‘Joseph D’ in het Museum voor Fantastische Kunst in Sint-Gillis. ‘Desperanza’ is bijgevolg een tentoonstelling die perfect zou passen op het Brussels Internationaal Festival van de Fantastische Film, dat trouwens regelmatig met voorwerpen uit ‘de collectie van Joseph D’ wordt ingekleed.
Marnie Weber vertelt in ‘The Whispering Chamber’ een donker sprookje voor volwassenen over een fictieve rockgroep. Mij sprong vooral het najagen van goedkope horroreffecten in het oog.
Verder staat er de ruw afgewerkte sculptuur ‘Medusa’s First Move: The Council’ van de Nederlander Folkert De Jong. Leuk vond ik de lift van Leandro Erlich met spiegels waar je je oneindigvoud in weerspiegelt. De lift, ‘Elevator Maze’, leidt naar nergens en wordt daarmee een nutteloos vervoermiddel en transformeert zelfs ineens tot kunst.
• Futuristische Ruimte
Plots bevind je je in een ruimte uit de toekomst. Borre Saethre bouwde enkele futuristische ruimtes met ‘Untitled. The Tarkin Doctrine’. Hij speelt met licht, zwart en wit,… Is dit het decor van een toekomstfilm?
Heel intrigerend vond ik de film ‘Primitive’ van Apichatpong Weerasethakul op meerdere schermen. De Thaise regisseur won in 2010 de Gouden Palm in Cannes met ‘Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives’. Het poëtische verhaal loopt erg traag en is fictie alsof het een documentaire is. Maar op een tentoonstelling sta je dan voor een dilemma: kijk je naar een video van een half uur, een uur of soms hele films van twee uur en langer of bekijk je de rest, foto’s, beelden, tekeningen, objecten? Meestal blijf ik slechts enkele minuten kijken en opteer ik om de objecten te zien. Ik hoop de interessante films later wel eens helemaal te zien.
• Speelgoedtreintje
Kunst kan soms heel eenvoudig zijn. Wie mij vooraf zou verteld hebben dat een rijdend speelgoedtreintje door een statisch, rudimentair decor de meest fascinerende installatie zou zijn, had ik niet geloofd. En toch is het zo en daarmee is ‘The Tenth Sentiment’ van de Japanner Ryota Kuwakubo het hoogtepunt van ‘Phantasia’. Een locomotief rijdt rond. Het parcours is zelfs geen gesloten lus, maar loopt dood. Het treintje stopt en rijdt dan achterwaarts weer terug. Heen en weer. Met een koplamp worden reuzenschaduwen op de muur van de zaal geprojecteerd van de schaalmodellen, de bomen, een groep huisjes,… waarlangs het treintje passeert.
• Rode draad
De elf kunstenaars vullen het thema fantasie elk op een heel individuele manier in. Verder ontdekte ik geen rode draad in ‘Phantasia’. Het zijn dus elf minitentoonstellingen. Dat zorgt bijna steeds voor een ongelijk niveau. Sommige installaties zijn heel inventief, terwijl andere minder aanspreken.
Ik geef deze tentoonstelling dan ook een ster minder dan ‘Babel’ en ‘Fables du Paysage flamand. Bosch, Brueghel, Bles, Bril’ in het Paleis voor Schone Kunsten van Rijsel en ‘La Ville Magique’ in het LaM van Villeneuve d'Ascq.
Lille Fantastic / Lille 3000
6 oktober 2012 – 13 januari 2013 Rijsel en Eurometropool Phantasia 6 oktober 2012 tot 13 januari 2013 Tripostal 141 Avenue Willy Brandt, 59777 Lille |