Hoofdgast op het 7e B-movie, Underground & Trash Film Festival (BUTFF), begin september 2012 in Breda gehouden, was de Canadese special make-up effects-kunstenaar, fotograaf en filmer Rémy Couture. Op 10 december 2012 begint in zijn thuisland een strafrechtelijk proces tegen hen. De aanklacht: het plegen van morele corruptie door het verspreiden van obsceen materiaal.
Talloze mensen hebben zich in de loop der tijd en bloc achter de kunstenaar geschaard. Zo ook de Canadese filmmaker Frédérick Maheux, die over hem de onthullende, op het BUTFF vertoonde documentaire Art/Crime maakte. Met Couture hadden we een indringend en openhartig gesprek over zijn strafzaak. “Dit hele proces is een grote vergissing.” |
• Focus op eigen projecten
Hoewel zijn focus ligt op zijn eigen projecten, werkt de uit Montreal afkomstige Rémy Couture van tijd tot tijd ook mee aan film- en tv-producties. Zo werd zijn vakkundigheid ingezet bij de sf-films Screamers: The Hunting en Death Race, de horrorfilms The Mummy: Tomb of the Dragon Emperor en Humains, de actiefilm The Punisher: War Zone en het drama Barney’s Version.
Tot zijn eigen werken behoort onder meer Inner Depravity, een multimediaproject op internet dat hij in 2005 startte op zijn website www.InnerDepravity.com. Het doel dat hij hiermee voor ogen had, was om in korte films en fotosessies de verschillende special make-up effects-technieken die hij zich door de jaren heen toegeëigend had toe te passen. In 2006 bracht hij een DVD uit met de korte films Inner Depravity 1 en Inner Depravity 2 waarin een sadistische moordenaar flink huishoudt. Inner Depravity 1 ging in première op het SPASM Festival in Montreal en daar gebeurde iets wat hij niet verwacht had: de productie werd onderscheiden met de prijs voor “de meest gestoorde film van het jaar”.
• Les van de meester
Hoe Couture te werk gaat, liet hij op zondagmiddag 9 september 2012 zien op het BUTFF. Toen verzorgde hij onder grote belangstelling een workshop waarin hij een meisje veranderde in een zombie. Om er geen urenlange sessie van te maken, deed hij dat iets sneller dan hij gewend is. Maar het eindresultaat was er, na ongeveer anderhalf uur, niet minder indrukwekkend om.
Tussen de bedrijven door gaf hij tekst en uitleg. Hij vertelde onder meer dat hij voor het zo realistisch mogelijk creëren van verwondingen en verminkingen menigmaal op internet op zoek gaat naar beeldmateriaal van echte ongelukken en oorlogsgeweld. Ook gebruikt hij medische boeken als referentie. Zijn werk heeft, zo verklaarde hij, zowel positieve als negatieve kanten, waarbij hij bij het laatste overigens niet doelde op zijn strafzaak. “Aan de ene kant”, zei hij, “kun je een passie, in dit geval voor het grimeervak, najagen, kun je werken met de meest uiteenlopende materialen en bouw je mee aan een schitterend universum waarin je alles kunt maken wat je maar wilt. Aan de andere kant is echter zo, dat je er moeilijk van kunt leven, omdat er niet zo gek veel films voorbijkomen waaraan je mee kunt werken. Ook zijn er altijd mensen die nóg beter zijn dan jij. Vandaar dat ik naast dit werk ook nog een gewone baan heb.”
Ook kon het publiek hem vragen stellen, iets waar gretig gebruik van werd gemaakt. Zo vroeg iemand wat hij rekent voor het grimeren van iemand. Hij zei dat het ervan afhangt wie hem daarvoor benadert. Als dat een professionele filmmaker is, vraagt hij meer dan wanneer iemand voor bijvoorbeeld een feest opgemaakt wil worden. Maar gemiddeld vraagt hij er 500 Canadese dollars voor, ongeveer 400 euro. Een ander wilde weten wat voor materialen hij gebruikt voor het maken van lichaamsdelen, zoals een arm. Hij antwoordde dat hij daarvoor een combinatie van siliconen en een soort schuim gebruikt, omdat het gebruik van uitsluitend siliconen een erg dure aangelegenheid zou zijn. Ook kwam uit de zaal de vraag hoe lang de door hem aangebrachte grime gedragen kan worden. Dat bleek zo’n 12 uur te zijn. Hier knoopte hij nog een mooie anekdote aan vast: “Ooit heb ik ter gelegenheid van Halloween voor een man een masker gemaakt dat hij twee dagen lang onafgebroken wilde dragen. Daar heeft hij dus ook mee geslapen, en dat is met zo’n masker nogal oncomfortabel. Zeker als je zweet kan het onprettig aanvoelen.”
Kortom, het was, zoals het een echte workshop betaamt, een waarlijk interactief gebeuren – en daar oogstte Couture veel bijval en bewondering mee.
Hoewel zijn focus ligt op zijn eigen projecten, werkt de uit Montreal afkomstige Rémy Couture van tijd tot tijd ook mee aan film- en tv-producties. Zo werd zijn vakkundigheid ingezet bij de sf-films Screamers: The Hunting en Death Race, de horrorfilms The Mummy: Tomb of the Dragon Emperor en Humains, de actiefilm The Punisher: War Zone en het drama Barney’s Version.
Tot zijn eigen werken behoort onder meer Inner Depravity, een multimediaproject op internet dat hij in 2005 startte op zijn website www.InnerDepravity.com. Het doel dat hij hiermee voor ogen had, was om in korte films en fotosessies de verschillende special make-up effects-technieken die hij zich door de jaren heen toegeëigend had toe te passen. In 2006 bracht hij een DVD uit met de korte films Inner Depravity 1 en Inner Depravity 2 waarin een sadistische moordenaar flink huishoudt. Inner Depravity 1 ging in première op het SPASM Festival in Montreal en daar gebeurde iets wat hij niet verwacht had: de productie werd onderscheiden met de prijs voor “de meest gestoorde film van het jaar”.
• Les van de meester
Hoe Couture te werk gaat, liet hij op zondagmiddag 9 september 2012 zien op het BUTFF. Toen verzorgde hij onder grote belangstelling een workshop waarin hij een meisje veranderde in een zombie. Om er geen urenlange sessie van te maken, deed hij dat iets sneller dan hij gewend is. Maar het eindresultaat was er, na ongeveer anderhalf uur, niet minder indrukwekkend om.
Tussen de bedrijven door gaf hij tekst en uitleg. Hij vertelde onder meer dat hij voor het zo realistisch mogelijk creëren van verwondingen en verminkingen menigmaal op internet op zoek gaat naar beeldmateriaal van echte ongelukken en oorlogsgeweld. Ook gebruikt hij medische boeken als referentie. Zijn werk heeft, zo verklaarde hij, zowel positieve als negatieve kanten, waarbij hij bij het laatste overigens niet doelde op zijn strafzaak. “Aan de ene kant”, zei hij, “kun je een passie, in dit geval voor het grimeervak, najagen, kun je werken met de meest uiteenlopende materialen en bouw je mee aan een schitterend universum waarin je alles kunt maken wat je maar wilt. Aan de andere kant is echter zo, dat je er moeilijk van kunt leven, omdat er niet zo gek veel films voorbijkomen waaraan je mee kunt werken. Ook zijn er altijd mensen die nóg beter zijn dan jij. Vandaar dat ik naast dit werk ook nog een gewone baan heb.”
Ook kon het publiek hem vragen stellen, iets waar gretig gebruik van werd gemaakt. Zo vroeg iemand wat hij rekent voor het grimeren van iemand. Hij zei dat het ervan afhangt wie hem daarvoor benadert. Als dat een professionele filmmaker is, vraagt hij meer dan wanneer iemand voor bijvoorbeeld een feest opgemaakt wil worden. Maar gemiddeld vraagt hij er 500 Canadese dollars voor, ongeveer 400 euro. Een ander wilde weten wat voor materialen hij gebruikt voor het maken van lichaamsdelen, zoals een arm. Hij antwoordde dat hij daarvoor een combinatie van siliconen en een soort schuim gebruikt, omdat het gebruik van uitsluitend siliconen een erg dure aangelegenheid zou zijn. Ook kwam uit de zaal de vraag hoe lang de door hem aangebrachte grime gedragen kan worden. Dat bleek zo’n 12 uur te zijn. Hier knoopte hij nog een mooie anekdote aan vast: “Ooit heb ik ter gelegenheid van Halloween voor een man een masker gemaakt dat hij twee dagen lang onafgebroken wilde dragen. Daar heeft hij dus ook mee geslapen, en dat is met zo’n masker nogal oncomfortabel. Zeker als je zweet kan het onprettig aanvoelen.”
Kortom, het was, zoals het een echte workshop betaamt, een waarlijk interactief gebeuren – en daar oogstte Couture veel bijval en bewondering mee.
• Tweemaal aangeklaagd
Lever je als grimeur werk op dat zó goed gemaakt is dat het niet van echt te onderscheiden is, dan vallen je veelal loftuitingen en/of onderscheidingen ten deel. Zo niet in het geval van Couture. Sterker nog, in 2009 opende Interpol na een vier jaar eerder al (!) verstrekte tip van een Duitse internetsurfer de jacht op hem. Interpol deelde namelijk het vermoeden van de Duitser dat de verminkingen, martelingen en moorden die voorkwamen in 16 fotosessies en twee korte films op zijn (inmiddels afgesloten) website www.InnerDepravity.com écht waren. Op 29 oktober 2009 werd Couture gearresteerd. De politie startte een onderzoek en wilde zelfs zien of hij soms ergens stoffelijke resten verborgen had!
Over zijn aanhouding door de politie vertelt hij: “Kort vóór mijn arrestatie meldde een undercoveragent zich bij mij die zich voordeed als een klant die zichzelf en zijn vriendin voor Halloween wilde laten grimeren. Hij belde me om naar een bepaalde kruising te komen omdat hij mijn woning niet kon vinden, wat ik deed. En prompt werd ik in de boeien geslagen! Ze wisten drommels goed dat ik een make-up effects-kunstenaar was en tóch besloten ze om me te arresteren. Dat riep bij mij meteen de vraag op wat hen bewogen had om op deze manier te werk te gaan. Want ze hadden ook gewoon bij mij thuis kunnen aankloppen en zeggen: ‘Wij zijn van de politie. Mogen we even binnenkomen en met u praten over uw website?’ Dan had ik ze met alle liefde en plezier te woord gestaan en gezegd: ‘Volgt u mij maar. Kijk, dit is mijn atelier.’ En ook had ik ze dan uitgelegd wat mijn artistieke visie is. Maar zij kozen liever voor de harde aanpak.”
Nadat het de autoriteiten zonneklaar was geworden dat niets van de op zijn website getoonde gruwelijkheden echt was, werd de aanklacht tegen hem niet ingetrokken, maar veranderd. Nu werd hij ineens beticht van het plegen van morele corruptie door het verspreiden van obsceen materiaal. Het om die reden tegen hem aangespannen proces begint op 10 december 2012 en zal twee weken duren. Als hij schuldig bevonden wordt, kan hem een gevangenisstraf te wachten staan. Tal van mensen, waaronder veel kunstenaars, journalisten en fans, steunen hem in zijn juridische strijd, hetzij moreel, hetzij financieel (omdat de aan zijn zaak verbonden kosten niet bepaald gering zijn). Ook is er merchandise op de markt gebracht, enerzijds om geld in te zamelen, anderzijds om de publieke opinie ten gunste van Couture te beïnvloeden, zoals T-shirts met de tekst “Art is not crime”. Wie hem wil steunen, kan dat doen via www.supportremy.com. Ook geeft deze site een goed beeld van zijn werk en zijn strafzaak.
• Beschuldigende vinger
Nadat de gezagdragers tot het inzicht waren gekomen dat Couture niemand iets aangedaan had, werd het tonen van zijn werk dus als een misdrijf aangemerkt. Wat is volgens hem de achterliggende reden hiervan? “Ze vinden dat ik geweld promoot en moord verheerlijk. Maar dat is natuurlijk een belachelijke zienswijze. Want dan kun je ook wel zeggen dat gewelddadige muziek mensen aanzet tot agressief gedrag. Het is klinkklare onzin om te denken dat als je horrorbeelden bekijkt, je dezelfde dingen gaat doen als degenen in die beelden. Een paar maanden geleden schoot een gek in de VS bij de première van The Dark Knight Rises verschillende mensen dood. En dat was bij een Batman-film, dus ook nog niet eens een horrorfilm! Dat bewijst maar weer eens dat iemand die geestelijk gestoord is, door talloze oorzaken door het lint kan gaan.”
Destijds, voeg ik daaraan toe, doken meteen berichten de kop op dat de dader beïnvloed zou zijn door de schurk uit de film, Bane, en werd plots iedereen die verkleed naar een bioscoop ging als verdacht bestempeld. “Ja, en dat terwijl het maar ging om één persoon onder misschien wel een miljoen bioscoopbezoekers. Niet de film maakte die man krankzinnig; dat was hij van tevoren al. Regelmatig wijst men met een beschuldigende vinger in een bepaalde richting, zonder pogingen ondernomen te hebben om de ware oorzaak te achterhalen. Maar waar het in werkelijkheid aan ligt, is de beschikbaarheid van vuurwapens. Het is in de VS heel makkelijk om aan een vuurwapen te komen, want ze worden daar overal verkocht. En niet alleen jachtgeweren, maar ook militaire wapens. Dát is het echte probleem. Helaas zijn er wat malloten die zeggen dat het aan het geweld in films en op tv ligt. Maar daar ligt het helemaal niet aan!”
Hoe komt het volgens hem dat er in Canada jaarlijks aanzienlijk minder slachtoffers door vuurwapengebruik vallen dan in de VS? “In Canada kun je evengoed vuurwapens kopen. Je kunt er zelfs een AK-47 kopen, als je wilt. Heel veel Canadezen beschikken over een vuurwapen, maar gebruiken dat om ermee te jagen. Ik ben ooit in Texas geweest en wat ik daar zag, was echt ongelooflijk: mensen met een handvuurwapen op zak en auto’s waarin een wapen lag.”
Lever je als grimeur werk op dat zó goed gemaakt is dat het niet van echt te onderscheiden is, dan vallen je veelal loftuitingen en/of onderscheidingen ten deel. Zo niet in het geval van Couture. Sterker nog, in 2009 opende Interpol na een vier jaar eerder al (!) verstrekte tip van een Duitse internetsurfer de jacht op hem. Interpol deelde namelijk het vermoeden van de Duitser dat de verminkingen, martelingen en moorden die voorkwamen in 16 fotosessies en twee korte films op zijn (inmiddels afgesloten) website www.InnerDepravity.com écht waren. Op 29 oktober 2009 werd Couture gearresteerd. De politie startte een onderzoek en wilde zelfs zien of hij soms ergens stoffelijke resten verborgen had!
Over zijn aanhouding door de politie vertelt hij: “Kort vóór mijn arrestatie meldde een undercoveragent zich bij mij die zich voordeed als een klant die zichzelf en zijn vriendin voor Halloween wilde laten grimeren. Hij belde me om naar een bepaalde kruising te komen omdat hij mijn woning niet kon vinden, wat ik deed. En prompt werd ik in de boeien geslagen! Ze wisten drommels goed dat ik een make-up effects-kunstenaar was en tóch besloten ze om me te arresteren. Dat riep bij mij meteen de vraag op wat hen bewogen had om op deze manier te werk te gaan. Want ze hadden ook gewoon bij mij thuis kunnen aankloppen en zeggen: ‘Wij zijn van de politie. Mogen we even binnenkomen en met u praten over uw website?’ Dan had ik ze met alle liefde en plezier te woord gestaan en gezegd: ‘Volgt u mij maar. Kijk, dit is mijn atelier.’ En ook had ik ze dan uitgelegd wat mijn artistieke visie is. Maar zij kozen liever voor de harde aanpak.”
Nadat het de autoriteiten zonneklaar was geworden dat niets van de op zijn website getoonde gruwelijkheden echt was, werd de aanklacht tegen hem niet ingetrokken, maar veranderd. Nu werd hij ineens beticht van het plegen van morele corruptie door het verspreiden van obsceen materiaal. Het om die reden tegen hem aangespannen proces begint op 10 december 2012 en zal twee weken duren. Als hij schuldig bevonden wordt, kan hem een gevangenisstraf te wachten staan. Tal van mensen, waaronder veel kunstenaars, journalisten en fans, steunen hem in zijn juridische strijd, hetzij moreel, hetzij financieel (omdat de aan zijn zaak verbonden kosten niet bepaald gering zijn). Ook is er merchandise op de markt gebracht, enerzijds om geld in te zamelen, anderzijds om de publieke opinie ten gunste van Couture te beïnvloeden, zoals T-shirts met de tekst “Art is not crime”. Wie hem wil steunen, kan dat doen via www.supportremy.com. Ook geeft deze site een goed beeld van zijn werk en zijn strafzaak.
• Beschuldigende vinger
Nadat de gezagdragers tot het inzicht waren gekomen dat Couture niemand iets aangedaan had, werd het tonen van zijn werk dus als een misdrijf aangemerkt. Wat is volgens hem de achterliggende reden hiervan? “Ze vinden dat ik geweld promoot en moord verheerlijk. Maar dat is natuurlijk een belachelijke zienswijze. Want dan kun je ook wel zeggen dat gewelddadige muziek mensen aanzet tot agressief gedrag. Het is klinkklare onzin om te denken dat als je horrorbeelden bekijkt, je dezelfde dingen gaat doen als degenen in die beelden. Een paar maanden geleden schoot een gek in de VS bij de première van The Dark Knight Rises verschillende mensen dood. En dat was bij een Batman-film, dus ook nog niet eens een horrorfilm! Dat bewijst maar weer eens dat iemand die geestelijk gestoord is, door talloze oorzaken door het lint kan gaan.”
Destijds, voeg ik daaraan toe, doken meteen berichten de kop op dat de dader beïnvloed zou zijn door de schurk uit de film, Bane, en werd plots iedereen die verkleed naar een bioscoop ging als verdacht bestempeld. “Ja, en dat terwijl het maar ging om één persoon onder misschien wel een miljoen bioscoopbezoekers. Niet de film maakte die man krankzinnig; dat was hij van tevoren al. Regelmatig wijst men met een beschuldigende vinger in een bepaalde richting, zonder pogingen ondernomen te hebben om de ware oorzaak te achterhalen. Maar waar het in werkelijkheid aan ligt, is de beschikbaarheid van vuurwapens. Het is in de VS heel makkelijk om aan een vuurwapen te komen, want ze worden daar overal verkocht. En niet alleen jachtgeweren, maar ook militaire wapens. Dát is het echte probleem. Helaas zijn er wat malloten die zeggen dat het aan het geweld in films en op tv ligt. Maar daar ligt het helemaal niet aan!”
Hoe komt het volgens hem dat er in Canada jaarlijks aanzienlijk minder slachtoffers door vuurwapengebruik vallen dan in de VS? “In Canada kun je evengoed vuurwapens kopen. Je kunt er zelfs een AK-47 kopen, als je wilt. Heel veel Canadezen beschikken over een vuurwapen, maar gebruiken dat om ermee te jagen. Ik ben ooit in Texas geweest en wat ik daar zag, was echt ongelooflijk: mensen met een handvuurwapen op zak en auto’s waarin een wapen lag.”
• Art/Crime: portret van kunstenaar en aangeklaagde
Op het BUTFF luisterden Rémy Couture en regisseur Frédérick Maheux de vertoning op van de documentaire Art/Crime, die geheel gewijd is aan zijn werk en de tegen hem ondernomen gerechtelijke stappen. In dit buitengewoon fascinerende portret van Couture wordt niet alleen aandacht besteed aan zijn werk, maar wordt bovenal duidelijk welk een onrecht hem aangedaan is. Dit laatste komt tot uitdrukking in uitspraken en verhalen van niet alleen hemzelf, maar ook van filmmakers als Nacho Cerdà en Robert Morin, special effects-experts, de vroegere politicus Mario Dumont en mensen die met hem gewerkt hebben of hem anderszins kennen. Het beeld dat hierin van de Franstalige Canadees geschetst wordt is dat van een sympathieke, gedreven en hardwerkende vakman die zich voortdurend bekommert om het welzijn van de mensen met wie hij werkt.
Wat in Art/Crime benadrukt wordt, is dat wanneer schokkende beelden voorkomen in films die in de bioscoop verschijnen, niemand ergens van beschuldigd wordt, omdat het dan zonneklaar is dat die beelden niet echt is. “Maar het was ook zonneklaar”, zegt Couture, “dat alles op mijn website niet echt was, want daarop had ik een disclaimer gezet. Ik had daarin duidelijk aangegeven dat de site gewelddadige beelden bevat en dat alles wat daarop staat fictie is. Vervolgens had ik de vraag gesteld of je de website wilt betreden, ja of nee. Ook maakte de aftiteling aan het eind van mijn korte films duidelijk dat alles wat je daarin zag geacteerd en getrukeerd was. Dus er kon geen enkel misverstand bestaan over het realiteitsgehalte van het materiaal dat op mijn website stond. Dus de politie zat er helemaal naast, net als alle anderen die bij deze zaak betrokken raakten. Daar kwam nog bij dat de hosting van mijn website volkomen legaal gebeurde, door een bedrijf in Californië. Ze vroegen me om mijn site af te sluiten, wat ik gedaan heb, hoewel ze daartoe in feite geen recht hadden, omdat ik deze op legale wijze beheerde. Als ik mijn rechtszaak win, zet ik de site weer terug. Maar ik denk dat ik mezelf dan nóg meer zal gaan indekken, bijvoorbeeld door nóg uitdrukkelijker aan te geven dat alles op de site onecht is. Maar als iemand besluit om mijn website te bezoeken en verontrust of gechoqueerd raakt door de beelden daarop, vind ik dat ik daar niet verantwoordelijk voor gehouden kan worden. Want zo iemand heeft er per slot van rekening bewust voor gekozen om de website te betreden. Zo moet ik niks hebben van dierenporno, maar als ik onbedoeld op een site terechtkom waarop een man een kip neukt, ga ik echt niet roepen: ‘O, ik ben zó gechoqueerd!’ Nee, dan verlaat ik gewoon als de wiedeweerga die website, zo van: ‘Pfoe!’ Dat is exact hetzelfde.”
• Kritiek op politie
In Art/Crime vertelt een vrouwelijk model van de kunstenaar dat haar zoontje met haar goedkeuring aan een project van Couture had meegewerkt en daar veel plezier aan beleefd had. Toen de autoriteiten daar lucht van kregen en opnamen zagen waarop de jongen vermoord leek te zijn, stelden ze onmiddellijk een onderzoek in, maar namen ze niet de moeite om een bezoek aan de vrouw te brengen en vast te stellen hoe het met haar zoon gaat. Is dat niet veelzeggend? “Dat is het zeker!” vindt Couture. “De politie wilde er zeker van zijn dat er geen echte moord was gepleegd, maar is nooit gaan kijken of het kind nog leeft. Dat heeft iets ironisch: enerzijds maak je je zorgen om iemand, omdat je niet weet of er wel echt een moord gepleegd is, en anderzijds laat je ontlastend bewijsmateriaal links liggen. En dat is nog maar één van de talloze vreemde dingen in deze zaak. Mijn advocaat zal tijdens het proces dan ook met heel wat vragen aankomen.”
Als je Art/Crime bekijkt, kun je je niet aan de indruk onttrekken dat als deze documentaire zou worden ingezet voor zijn verdediging, hij een ijzersterke troef in handen zou hebben. Ook Couture is daarvan overtuigd. “Ja, mensen hoeven er maar naar te kijken om te weten hoe het echt zit. Het is moeilijk om bij het horen van alle uitspraken die daarin worden gedaan nog objectief te blijven. Bepaalde standpunten van de politie zijn best te begrijpen, omdat zij ook maar gewoon hun werk deden, maar waar we ze wel van kunnen beschuldigen is dat ze nooit iets geverifieerd hebben.” Maar dat kan dus ook betekenen, opper ik, dat de politie niet geloofde dat er enige vorm van misdrijf in het spel was en het daarom niet nodig vond om een diepgaand onderzoek in te stellen. De ogen van de Canadees glinsteren van eensgezindheid: “Ja, inderdaad! Maar als dat zo is, waarom hebben ze dan niet de aanklacht tegen me laten vallen? Als de politie in Montreal een drugsdealer tegenkomt, kan het gebeuren dat hem te verstaan wordt gegeven dat als ze hem nog een keer drugs zien verkopen, hij gearresteerd wordt. Dus dan krijgt zo iemand alleen maar een waarschuwing, meer niet. Maar hij arresteerden ze meteen. Ze hadden mij toch ook eerst even kunnen bellen? Zo van: ‘Zeg, Rémy, doe alsjeblieft iets aan je website, want een heleboel mensen huiveren van de inhoud, omdat ze denken dat het allemaal echt is. Kun je naar bezoekers toe nóg iets duidelijker uitleggen dat niets van de daarop staande gruwelijke zaken echt is?’ Kijk, als ze dat nu gedaan hadden, had ik gezegd: ‘O, dat is prima, geen probleem. Ik wil geen moeilijkheden.’ Het is echter anders gelopen en daar zal ik mee moeten leren leven. Maar ik zal vechten tot het bittere eind om mijn gelijk te krijgen!”
Op het BUTFF luisterden Rémy Couture en regisseur Frédérick Maheux de vertoning op van de documentaire Art/Crime, die geheel gewijd is aan zijn werk en de tegen hem ondernomen gerechtelijke stappen. In dit buitengewoon fascinerende portret van Couture wordt niet alleen aandacht besteed aan zijn werk, maar wordt bovenal duidelijk welk een onrecht hem aangedaan is. Dit laatste komt tot uitdrukking in uitspraken en verhalen van niet alleen hemzelf, maar ook van filmmakers als Nacho Cerdà en Robert Morin, special effects-experts, de vroegere politicus Mario Dumont en mensen die met hem gewerkt hebben of hem anderszins kennen. Het beeld dat hierin van de Franstalige Canadees geschetst wordt is dat van een sympathieke, gedreven en hardwerkende vakman die zich voortdurend bekommert om het welzijn van de mensen met wie hij werkt.
Wat in Art/Crime benadrukt wordt, is dat wanneer schokkende beelden voorkomen in films die in de bioscoop verschijnen, niemand ergens van beschuldigd wordt, omdat het dan zonneklaar is dat die beelden niet echt is. “Maar het was ook zonneklaar”, zegt Couture, “dat alles op mijn website niet echt was, want daarop had ik een disclaimer gezet. Ik had daarin duidelijk aangegeven dat de site gewelddadige beelden bevat en dat alles wat daarop staat fictie is. Vervolgens had ik de vraag gesteld of je de website wilt betreden, ja of nee. Ook maakte de aftiteling aan het eind van mijn korte films duidelijk dat alles wat je daarin zag geacteerd en getrukeerd was. Dus er kon geen enkel misverstand bestaan over het realiteitsgehalte van het materiaal dat op mijn website stond. Dus de politie zat er helemaal naast, net als alle anderen die bij deze zaak betrokken raakten. Daar kwam nog bij dat de hosting van mijn website volkomen legaal gebeurde, door een bedrijf in Californië. Ze vroegen me om mijn site af te sluiten, wat ik gedaan heb, hoewel ze daartoe in feite geen recht hadden, omdat ik deze op legale wijze beheerde. Als ik mijn rechtszaak win, zet ik de site weer terug. Maar ik denk dat ik mezelf dan nóg meer zal gaan indekken, bijvoorbeeld door nóg uitdrukkelijker aan te geven dat alles op de site onecht is. Maar als iemand besluit om mijn website te bezoeken en verontrust of gechoqueerd raakt door de beelden daarop, vind ik dat ik daar niet verantwoordelijk voor gehouden kan worden. Want zo iemand heeft er per slot van rekening bewust voor gekozen om de website te betreden. Zo moet ik niks hebben van dierenporno, maar als ik onbedoeld op een site terechtkom waarop een man een kip neukt, ga ik echt niet roepen: ‘O, ik ben zó gechoqueerd!’ Nee, dan verlaat ik gewoon als de wiedeweerga die website, zo van: ‘Pfoe!’ Dat is exact hetzelfde.”
• Kritiek op politie
In Art/Crime vertelt een vrouwelijk model van de kunstenaar dat haar zoontje met haar goedkeuring aan een project van Couture had meegewerkt en daar veel plezier aan beleefd had. Toen de autoriteiten daar lucht van kregen en opnamen zagen waarop de jongen vermoord leek te zijn, stelden ze onmiddellijk een onderzoek in, maar namen ze niet de moeite om een bezoek aan de vrouw te brengen en vast te stellen hoe het met haar zoon gaat. Is dat niet veelzeggend? “Dat is het zeker!” vindt Couture. “De politie wilde er zeker van zijn dat er geen echte moord was gepleegd, maar is nooit gaan kijken of het kind nog leeft. Dat heeft iets ironisch: enerzijds maak je je zorgen om iemand, omdat je niet weet of er wel echt een moord gepleegd is, en anderzijds laat je ontlastend bewijsmateriaal links liggen. En dat is nog maar één van de talloze vreemde dingen in deze zaak. Mijn advocaat zal tijdens het proces dan ook met heel wat vragen aankomen.”
Als je Art/Crime bekijkt, kun je je niet aan de indruk onttrekken dat als deze documentaire zou worden ingezet voor zijn verdediging, hij een ijzersterke troef in handen zou hebben. Ook Couture is daarvan overtuigd. “Ja, mensen hoeven er maar naar te kijken om te weten hoe het echt zit. Het is moeilijk om bij het horen van alle uitspraken die daarin worden gedaan nog objectief te blijven. Bepaalde standpunten van de politie zijn best te begrijpen, omdat zij ook maar gewoon hun werk deden, maar waar we ze wel van kunnen beschuldigen is dat ze nooit iets geverifieerd hebben.” Maar dat kan dus ook betekenen, opper ik, dat de politie niet geloofde dat er enige vorm van misdrijf in het spel was en het daarom niet nodig vond om een diepgaand onderzoek in te stellen. De ogen van de Canadees glinsteren van eensgezindheid: “Ja, inderdaad! Maar als dat zo is, waarom hebben ze dan niet de aanklacht tegen me laten vallen? Als de politie in Montreal een drugsdealer tegenkomt, kan het gebeuren dat hem te verstaan wordt gegeven dat als ze hem nog een keer drugs zien verkopen, hij gearresteerd wordt. Dus dan krijgt zo iemand alleen maar een waarschuwing, meer niet. Maar hij arresteerden ze meteen. Ze hadden mij toch ook eerst even kunnen bellen? Zo van: ‘Zeg, Rémy, doe alsjeblieft iets aan je website, want een heleboel mensen huiveren van de inhoud, omdat ze denken dat het allemaal echt is. Kun je naar bezoekers toe nóg iets duidelijker uitleggen dat niets van de daarop staande gruwelijke zaken echt is?’ Kijk, als ze dat nu gedaan hadden, had ik gezegd: ‘O, dat is prima, geen probleem. Ik wil geen moeilijkheden.’ Het is echter anders gelopen en daar zal ik mee moeten leren leven. Maar ik zal vechten tot het bittere eind om mijn gelijk te krijgen!”
• Verspreiding gruwelijk materiaal niet te stoppen
Eén ding in zijn zaak zit Couture vreselijk dwars: “Ze willen gewoon niet het échte probleem onderkennen.” Hij legt uit waar hij op doelt. “Aan het eind van Art/Crime, wanneer via Google enkele zoektermen worden ingetoetst, wordt duidelijk gemaakt dat er op internet onnoemelijk veel gruwelijk materiaal staat. Mensen zullen dergelijk materiaal blijven plaatsen, dat hou je niet tegen. Ook mijn rechtszaak zal daar niets aan veranderen. Ze kunnen me in de gevangenis stoppen, maar ze zullen nooit en te nimmer verspreiding van dergelijk materiaal een halt toe kunnen roepen. Overal ter wereld kan het immers gebeuren, om maar iets te noemen, dat een gestoord figuur een moord filmt en die beelden op internet zet, zoals de Canadees Luka Rocco Magnotta dat deed.”
Magnotta, een pornoacteur die bekend kwam te staan als de Porno Killer, vermoordde eind mei 2012 de Chinese student Lin Jun, liet filmbeelden van de moord op de website www.bestgore.com zetten, zond lichaamsdelen naar kantoren van politieke partijen en scholen, deponeerde een koffer met daarin de torso bij het afval en nam vervolgens het vliegtuig naar Parijs. Op 4 juni 2012 werd hij in een internetcafé in Berlijn opgepakt terwijl hij nieuwsberichten over hemzelf aan het lezen was.
Couture gaat verder: “Magnotta zit nu in Canada in de cel [in afwachting van zijn proces]. Ik heb de beelden van Magnotta’s moord gezien – echt afgrijselijk! De eigenaar van de website, die het filmpje binnenkreeg en plaatste, heeft geen problemen met justitie gekregen, terwijl hij nota bene beelden van een échte moord online had gezet! En ik zet materiaal online dat nep is en kom wél in de problemen!”
Daarop vertel ik hem dat een eerdere gast van het BUTFF, de Amerikaanse filmmaker Fred Vogel van Toetag Pictures, ooit aan de Canadese grens is aangehouden omdat hij een lading DVD’s van zijn August Underground-films bij zich had waarvan de politie vermoedde dat het snuff-films waren. De DVD’s zijn toen in beslag genomen, maar tot rechtsvervolging van Vogel kwam het niet. Daarvan is Couture op de hoogte, zo blijkt. “Hem hebben ze niet gearresteerd, omdat hij niet uit Canada komt. Maar als hij een Canadees was geweest, had hij het waarschijnlijk ook aan de stok gekregen met justitie. Dus het is niet enkel een kwestie van de toegankelijkheid van dit soort materiaal op internet, want het kan ook op andere manieren verspreid worden, zoals via DVD’s.” Ironisch genoeg, voer ik daarop inhakend aan, worden in nieuwsuitzendingen met de regelmaat van de klok de meest gruwelijke beelden vertoond. Kijkers worden daarvoor weliswaar dikwijls gewaarschuwd, zo van: “De volgende beelden kunnen als schokkend worden ervaren”, maar toch. “Ja, zoals die beelden van het doodschieten van Khadaffi. Dát kan dus wel! Te zot voor woorden gewoon! Daarom vind ik ook dat dit hele proces een grote vergissing is. Het is echt een heel grote vergissing van de politie en de staat. Het is precies zoals een politicus in de Art/Crime zegt: ze willen geen gezichtsverlies lijden. Omdat mijn arrestatie gepaard is gegaan met enorm veel media-aandacht, is mijn zaak uitgegroeid tot dusdanig grote proporties, dat ze bang zijn om gezichtsverlies te lijden als ze uiteindelijk zouden moeten toegeven dat ik niets misdaan heb. Ze zullen dus op één of andere manier moeten zien te rechtvaardigen waarom ze mij destijds gearresteerd hebben.”
Eén ding in zijn zaak zit Couture vreselijk dwars: “Ze willen gewoon niet het échte probleem onderkennen.” Hij legt uit waar hij op doelt. “Aan het eind van Art/Crime, wanneer via Google enkele zoektermen worden ingetoetst, wordt duidelijk gemaakt dat er op internet onnoemelijk veel gruwelijk materiaal staat. Mensen zullen dergelijk materiaal blijven plaatsen, dat hou je niet tegen. Ook mijn rechtszaak zal daar niets aan veranderen. Ze kunnen me in de gevangenis stoppen, maar ze zullen nooit en te nimmer verspreiding van dergelijk materiaal een halt toe kunnen roepen. Overal ter wereld kan het immers gebeuren, om maar iets te noemen, dat een gestoord figuur een moord filmt en die beelden op internet zet, zoals de Canadees Luka Rocco Magnotta dat deed.”
Magnotta, een pornoacteur die bekend kwam te staan als de Porno Killer, vermoordde eind mei 2012 de Chinese student Lin Jun, liet filmbeelden van de moord op de website www.bestgore.com zetten, zond lichaamsdelen naar kantoren van politieke partijen en scholen, deponeerde een koffer met daarin de torso bij het afval en nam vervolgens het vliegtuig naar Parijs. Op 4 juni 2012 werd hij in een internetcafé in Berlijn opgepakt terwijl hij nieuwsberichten over hemzelf aan het lezen was.
Couture gaat verder: “Magnotta zit nu in Canada in de cel [in afwachting van zijn proces]. Ik heb de beelden van Magnotta’s moord gezien – echt afgrijselijk! De eigenaar van de website, die het filmpje binnenkreeg en plaatste, heeft geen problemen met justitie gekregen, terwijl hij nota bene beelden van een échte moord online had gezet! En ik zet materiaal online dat nep is en kom wél in de problemen!”
Daarop vertel ik hem dat een eerdere gast van het BUTFF, de Amerikaanse filmmaker Fred Vogel van Toetag Pictures, ooit aan de Canadese grens is aangehouden omdat hij een lading DVD’s van zijn August Underground-films bij zich had waarvan de politie vermoedde dat het snuff-films waren. De DVD’s zijn toen in beslag genomen, maar tot rechtsvervolging van Vogel kwam het niet. Daarvan is Couture op de hoogte, zo blijkt. “Hem hebben ze niet gearresteerd, omdat hij niet uit Canada komt. Maar als hij een Canadees was geweest, had hij het waarschijnlijk ook aan de stok gekregen met justitie. Dus het is niet enkel een kwestie van de toegankelijkheid van dit soort materiaal op internet, want het kan ook op andere manieren verspreid worden, zoals via DVD’s.” Ironisch genoeg, voer ik daarop inhakend aan, worden in nieuwsuitzendingen met de regelmaat van de klok de meest gruwelijke beelden vertoond. Kijkers worden daarvoor weliswaar dikwijls gewaarschuwd, zo van: “De volgende beelden kunnen als schokkend worden ervaren”, maar toch. “Ja, zoals die beelden van het doodschieten van Khadaffi. Dát kan dus wel! Te zot voor woorden gewoon! Daarom vind ik ook dat dit hele proces een grote vergissing is. Het is echt een heel grote vergissing van de politie en de staat. Het is precies zoals een politicus in de Art/Crime zegt: ze willen geen gezichtsverlies lijden. Omdat mijn arrestatie gepaard is gegaan met enorm veel media-aandacht, is mijn zaak uitgegroeid tot dusdanig grote proporties, dat ze bang zijn om gezichtsverlies te lijden als ze uiteindelijk zouden moeten toegeven dat ik niets misdaan heb. Ze zullen dus op één of andere manier moeten zien te rechtvaardigen waarom ze mij destijds gearresteerd hebben.”
• Gestrest over proces
Over zijn naderende proces zegt Couture. “Daarover voel ik me gestrest en dat zal in december nog veel erger zijn, maar tot die tijd probeer ik me zoveel mogelijk te ontspannen en een goede manier te vinden om geen nadelige gevolgen te ondervinden van de stress, want stress kan dodelijk zijn.” Vindt ook hij het niet te gek om los te lopen dat er een gerechtelijke procedure tegen hem gestart is, terwijl hij helemaal geen misdrijf gepleegd heeft? “Ja, want er is immers geen enkel slachtoffer. Ik vind het op zijn zachtst gezegd vreemd dat een stuk fictie de inzet is voor een strafzaak zonder dat er een slachtoffer is.”
Een belangrijk punt dat in Art/Crime gemaakt wordt, is dat als Couture veroordeeld wordt, dit een precedent kan scheppen, waardoor vanaf dat moment tal van kunstenaars het risico lopen om opgepakt en vervolgd te worden. Dat is een doemscenario waar Couture niet aan moet denken. “Als dat gebeurt, zal de censuurdeur in Canada voor het eerst open komen te staan. En dat zou vreselijk zijn, want welke kunstenaar wil nu leven in een land waar de staat bepaalt wat kunst is en wat niet? Aan wie is het trouwens überhaupt om dat bepalen? Als bepaalde kunst je niet bevalt, mag je van mij gerust beweren dat zoiets geen kunst is, maar kunnen er best ontzettend veel mensen zijn die er wél van houden. Wat je nu eigenlijk onder kunst moet verstaan en wat niet, is al een eeuwigheid onderwerp van debat – en dat is ook een prima debat. Alleen vind ik het triest dat ik daar nu de dupe van ben geworden. Maar of ik mijn rechtszaak nu win of verlies, uiteindelijk zal ik er trots op zijn dat ik van meet af aan besloten heb om keihard voor gerechtigheid te knokken en nooit op te geven.”
Als hij vrijgesproken wordt, zal niet alleen hij, maar ook de hele artistieke gemeenschap in Canada een zucht van verlichting slaken. “Ja, vandaar ook dat enorm veel kunstenaars in Quebec mij steunen. Ook staan alle journalisten achter me. Ik heb heel veel interviews gegeven, waaronder voor radio en tv, maar er was niet één journalist die tegen me was. Al waren er bij die mijn werk ronduit weerzinwekkend vonden, waar ze het allemaal over eens waren was dat het niet iets illegaals was.”
• Tot slot
Hoe het proces tegen Couture zal aflopen? Dat blijft koffiedik kijken. Maar de overweldigende steun die Couture ten deel is gevallen, zou de juryleden toch wel achter de oren moeten doen krabben. Eind december zullen we het weten. Hopelijk kan Couture daarna écht een gelukkig nieuwjaar toegewenst worden!
Over zijn naderende proces zegt Couture. “Daarover voel ik me gestrest en dat zal in december nog veel erger zijn, maar tot die tijd probeer ik me zoveel mogelijk te ontspannen en een goede manier te vinden om geen nadelige gevolgen te ondervinden van de stress, want stress kan dodelijk zijn.” Vindt ook hij het niet te gek om los te lopen dat er een gerechtelijke procedure tegen hem gestart is, terwijl hij helemaal geen misdrijf gepleegd heeft? “Ja, want er is immers geen enkel slachtoffer. Ik vind het op zijn zachtst gezegd vreemd dat een stuk fictie de inzet is voor een strafzaak zonder dat er een slachtoffer is.”
Een belangrijk punt dat in Art/Crime gemaakt wordt, is dat als Couture veroordeeld wordt, dit een precedent kan scheppen, waardoor vanaf dat moment tal van kunstenaars het risico lopen om opgepakt en vervolgd te worden. Dat is een doemscenario waar Couture niet aan moet denken. “Als dat gebeurt, zal de censuurdeur in Canada voor het eerst open komen te staan. En dat zou vreselijk zijn, want welke kunstenaar wil nu leven in een land waar de staat bepaalt wat kunst is en wat niet? Aan wie is het trouwens überhaupt om dat bepalen? Als bepaalde kunst je niet bevalt, mag je van mij gerust beweren dat zoiets geen kunst is, maar kunnen er best ontzettend veel mensen zijn die er wél van houden. Wat je nu eigenlijk onder kunst moet verstaan en wat niet, is al een eeuwigheid onderwerp van debat – en dat is ook een prima debat. Alleen vind ik het triest dat ik daar nu de dupe van ben geworden. Maar of ik mijn rechtszaak nu win of verlies, uiteindelijk zal ik er trots op zijn dat ik van meet af aan besloten heb om keihard voor gerechtigheid te knokken en nooit op te geven.”
Als hij vrijgesproken wordt, zal niet alleen hij, maar ook de hele artistieke gemeenschap in Canada een zucht van verlichting slaken. “Ja, vandaar ook dat enorm veel kunstenaars in Quebec mij steunen. Ook staan alle journalisten achter me. Ik heb heel veel interviews gegeven, waaronder voor radio en tv, maar er was niet één journalist die tegen me was. Al waren er bij die mijn werk ronduit weerzinwekkend vonden, waar ze het allemaal over eens waren was dat het niet iets illegaals was.”
• Tot slot
Hoe het proces tegen Couture zal aflopen? Dat blijft koffiedik kijken. Maar de overweldigende steun die Couture ten deel is gevallen, zou de juryleden toch wel achter de oren moeten doen krabben. Eind december zullen we het weten. Hopelijk kan Couture daarna écht een gelukkig nieuwjaar toegewenst worden!