Erfgoeddag 2012 had als thema ‘Helden’. In heel Vlaanderen werden kleine en grote, bekende en vergeten, helden en zelfs antihelden in de schijnwerpers geplaatst. In mijn woonplaats Leuven waren de wereldberoemde helden natuurlijk Pater Damiaan, Vesalius en Justus Lipsius. Zowat overal werden de slachtoffers en helden van de twee wereldoorlogen herdacht. In Brussel kroop kranteverschijnsel Nero in zijn rol van antiheld. De Cosmodrome in Genk stelde helden van de ruimtevaart voor.
Het grote publiek kent de Cosmodrome wellicht beter onder de oude naam Europlanetarium. Je kunt er terecht voor astronomische films, een planetarium, een bibliotheek met astronomische werken, een winkel, … Er is een permanente tentoonstelling. Buiten is er bovendien het stenen pad over geologie en het planetenpad om ons zonnestelsel te leren kennen. En natuurlijk wacht er nog veel meer: het domein ligt in het natuurpark Midden-Limburg en sluit aan bij een Blosocentrum. Tien markante figuren uit de ruimtevaart Naar aanleiding van de Erfgoeddag richtte Cosmodrome een tijdelijke tentoonstelling in over tien persoonlijkheden die een beslissende rol in de ruimtevaart speelden. Enig chauvinisme ontbreekt natuurlijk niet. Frank de Winne mag de rij openen. Aangezien de Gentenaar al een hele tijd in Sint-Truiden woont, wanneer hij niet in de ruimte is of zich in Rusland aan het voorbereiden is op een ruimtevlucht, kan hij bij de Bekende Limburgers geteld worden. Frank de Winne is de tweede Belgisch astronaut na Dirk Frimout. Een eerste keer vloog hij in 2002 met een Sojoez naar het ISS. In 2009 mocht hij opnieuw de ruimte in. Toen was hij zelfs tijdelijk kapitein van het ruimtestation. Hij was trouwens de eerste niet-Amerikaan die deze functie bekleedde. Eerste astronaut, eerste kosmonaut Op de tweede plaats staat Neil Armstrong. Een tweede plaats na “onze” Frank? Nu ja, je kunt de lijst natuurlijk ook chronologisch aflopend lezen… Ook de Amerikaanse superster behoeft geen voorstelling. Het kleinste schoolkind kent de eerste man op de maan, de commandant van Apollo 11. Als derde is er de enige vrouw in het gezelschap: Valentina Tereshkova. De Russische was de eerste vrouw in de ruimte. Omdat de eerste kosmonauten en astronauten steevast onder militaire piloten gerekruteerd werden, was zij tegelijkertijd de eerste burger in de ruimte. Op de vierde plaats zien we Alan Shepard. Op 5 mei 1961 werd hij eerste Amerikaan in de ruimte. Later zou hij ook nog de vijfde man op de maan worden. Eerste mens in de ruimte, Joeri Gagarin, is nummer vijf. Op 12 april 1961maakte hij een ruimtereis van ruim 89 minuten. Dat was enkele weken vóór Alan Shepard.Nummer zes is Laika. Het hondje was het eerste aardse dier dat in 1957 rond de aarde draaide. (Bacteriën en virussen zullen wel vooraf gegaan zijn, maar die kunnen we moeilijk tot held bombarderen.) Laika was ook niet wat je zo direct een vrijwilliger noemt. Voor een wetenschapper zich over haar bekommerde, liep Laika als een ordinaire straathond door Moskou op zoek naar eten in de vuilnisemmers. Maar Laika is zelfs meer dan een held: ze is ook de eerste martelares van de ruimtevaart. Het beestje bracht het er spijtig genoeg niet levend van af. Laika stierf aan een hitteberoerte. De pioniers De lijst ruimtevaarthelden telt maar liefst twee Vlamingen. Karel Jan Bossart staat zevende. Hiermee belanden we bij enkele minder gekende namen. De Antwerpenaar ontwierp raketten. Hij bouwde de Atlasraket. Omdat hij voornamelijk in opdracht van de Amerikaanse luchtmacht werkte, gold er een geheimhouding voor zijn activiteiten. Daarom geraakte hij pas later bekend. In kringen van raketbouwers wordt hij tegenwoordig samen met Werner von Braun en diens Sovjet-Russische tegenhanger Sergej Korolev in een adem genoemd. |
Achtste is Herman Julius Oberth, de Duitse grondlegger van raketbouw. Het verhaal vertelt dat hij Jules Verne zo vaak gelezen had, dat hij ‘Reis Naar De Maan’ van buiten kende. Zijn moeder had hem dit boek op zijn elfde verjaardag gegeven. Zijn doctoraatsthesis ‘Die Rakete Zu Den Planetenraümen‘ werd in 1922 echter nog als ‘te fantasierijk’ verworpen.
Konstantin Tsjolkovski wordt dan weer als “de vader van de rakettechniek” beschouwd. Dat levert hem een negende stek op. Hij stelde als eerste voor om een raket op vloeibare brandstof te laten vliegen. Konstantin Tsjolkovski was wiskundeleraar. Zijn bekendste uitspraak luidt: “De aarde is de wieg van de mens, maar men kan niet eeuwig in zijn wieg blijven liggen.” Een visionaire schrijver Ten slotte, op tien, staat Jules Verne. De Franse visionaire sciencefictionschrijver beschreef regelmatig heel accuraat de toekomst. In 1865 ‘De La Terre A La Lune’ en in 1870 het vervolg ‘Autour De La Lune’. Dit zijn de twee delen van ‘De Reis Naar De Maan’. Jules Verne las wetenschappelijke tijdschriften en correspondeerde met wetenschappers en ontdekkingsreizigers om op de hoogte te blijven van de technologische vooruitgang in zijn tijd. Heel wat ruimte-ingenieurs, wetenschappers en astronauten beamen in hun jeugd sciencefiction te hebben gelezen. En meestal startten ze met de boeken van Jules Verne. Eregalerij volgens Cosmodrome
Erfgoeddag 2012: Helden 22 april 2012 Erfgoeddag 2013: Stop de Tijd 21 april 2013 Erfgoeddag 2014: Grenzeloos 27 april 2014 Cosmodrome (voorheen Europlanetarium) Planetenweg 18-19, Genk Meer info: www.erfgoeddag.be www.cosmodrome.be |