Tijdens het Razor Reel Fantastic Film Festival 2013 werden in onder de noemer Open Doc: Origins drie documentaires voor het voetlicht gebracht die, aldus de organisatoren, mogelijk nog schokkender zijn dan speelfilms. Eén daarvan was ‘On Tender Hooks’, waarvoor de Britse regisseur Kate Shenton, te gast op het Brugse festival, tien maanden lang de bizarre wereld van human suspension verkende. We voelden haar ter plekke aan de tand (maar zonder gebruikmaking van haken).
‘On Tender Hooks’ toont bizarre wereld van human suspension Wat de kijker in ‘On Tender Hooks’ te zien krijgt, zijn mensen van diverse pluimage die zich met enige regelmaat laten ophangen aan vleeshaken en tijdelijke piercings om zo hun eigen levensstijl te bevestigen. Alle beelden zijn echt, dus niets is getrukeerd. Over haar documentaire vertelt Shenton: “Ik volgde groepen in Londen, maar bezocht ook mensen in Kroatië. Verder heb ik in Oslo een van de grootste evenementen op het gebied van human suspension, Wings of Desire, bijgewoond. Dit evenement, dat eens per jaar gehouden wordt, is heel populair en ook toegankelijk voor het publiek. De organisatoren daarvan zetten daarnaast maandelijks een kleinschaliger gebeuren op touw. Door me in human suspension te verdiepen heb ik er een uitgebreid beeld van gekregen en heb ik ook zelf ervaren hoe het aanvoelt, waardoor ik me er een goed gefundeerde opinie over heb kunnen vormen.” Hoe slaagde ze erin om mensen zover te krijgen dat ze bereid waren om zich te laten filmen in een staat van human suspension? “Wat volgens mij hielp was dat het eerste wat ik filmde beelden waren waarin ikzelf in een suspension te zien was. |
Ik deed een zogenaamde suicide suspension. Want ik vond dat ik deze film niet kon maken zonder zelf eerst een suspension uitgeprobeerd te hebben. En omdat ik het zelf een keer gedaan had, kweekte ik daarmee volgens mij bij de beoefenaars daarvan direct een flinke dosis vertrouwen. Het was overigens nooit mijn bedoeling om hierover een speelfilm te maken, want ik wilde een film over échte mensen maken. Hoe heftig de thematiek ook is, toch vind ik het zelf een heel warme film. Toen ik de organisatoren van Wings of Desire vertelde wat voor film ik precies wilde maken, zeiden ze meteen: ‘O, kom gerust kijken en filmen!’ Ook had ik veel profijt van mond-tot-mondreclame, waardoor mensen me regelmatig tipten: ‘Je moet echt dát eens gaan filmen!’ Ik had nog veel langer opnamen kunnen maken, maar op een gegeven moment moet je zeggen: tot hier en niet verder.”
“Boven alles een film over ménsen” Met welk oogmerk maakte Shenton ‘On Tender Hooks’? “Ik wilde verschillende ervaringen van verschillende mensen vastleggen. Want iedereen beleeft human suspension weer anders. Daardoor heeft elke persoon die zich daarmee bezighoudt weer een ander verhaal te vertellen. Het aller interessantste aan human suspension vind ik de mens erachter. Dat is waar de film écht over gaat, véél meer dan over de haken, het bloed, het mensenvlees en de uitgerekte huid. Het is boven alles een film over ménsen.” Hoe lang bestaat dit fenomeen al en waar vond het zijn oorsprong? “Het komt al honderden jaren voor, binnen de meest uiteenlopende gemeenschappen en stammen”, weet Shenton. “Het is ooit begonnen als ritueel, bijvoorbeeld om het intreden van de volwassenheid te markeren. Ik ben echter voornamelijk geïnteresseerd in de meer moderne suspension. Deze vorm van suspension heeft niets te maken met rituelen of religie, maar wordt om andere redenen beoefend, bijvoorbeeld om emoties de vrije loop te laten, tot rust te komen of simpelweg om plezier te beleven. |
Het is iets waar ze bewust voor gekozen hebben, omdat ze zich ertoe aangetrokken voelen en het als een uitdaging beschouwen om het zelf te gaan doen. Centraal in de film staan de ervaringen en emoties van beoefenaars. Dat resulteerde in een sterk emotioneel geladen film, omdat suspension nu eenmaal een buitengewoon emotionele ervaring is.”
Veel positieve reacties op ‘On Tender Hooks’
Hoe waren her en der de reacties op ‘On Tender Hooks’? Shenton: “Elk publiek ervaart de film weer anders, maar veel van de reacties die we tot nu toe gekregen hebben waren positief. Zo was het interessant om te zien hoe erop gereageerd werd op het Puchon International Fantastic Film Festival in Zuid-Korea, omdat de mensen in dat land nog helemaal nooit van human suspension hadden gehoord. Desondanks reageerden zij er heel goed op. Sterker nog, ze liepen er mee weg! Ja, ze waren echt fantastisch! Eveneens uitstekend ontvangen werd de film op het Londense filmfestival Frightfest. Verder waren we van de partij op het Ravenna Nightmare Film Festival in Italië, waar we ook met veel genoegen op terugkijken. Het Razor Reel Fantastic Film Festival is de vierde halte voor ‘On Tender Hooks’. Ik ben op dit festival door iedereen buitengewoon warm, hartelijk en liefdevol ontvangen. Het heeft een erg sterke aanhang. Ik vind dat de organisatoren een grandioos festival hebben neergezet, met echt waanzinnig goede films. Ik ben diep onder de indruk van dit festival en ben blij dat ik er deel van heb mogen uitmaken. Ik voel me zeer vereerd dat men mij uitgenodigd heeft en dat mijn film hier vertoond is. Ook hier werd daar fantastisch op gereageerd. En na afloop stelde het publiek uitstekende vragen.”
Heeft Shenton ‘On Tender Hooks’ ook ingezonden voor het IDFA, het International Documentary Festival Amsterdam? “Jazeker. Zij wezen mijn film af, ha ha! Waarom? Ach, dat is meestal het geval als ik mijn film naar een traditioneel filmfestival stuur. Voor zulke festivals is datgene wat ik laat zien gewoon too much. Zij beschouwen het echt als een nichefilm. Op genrefestivals is het veel makkelijker om ‘On Tender Hooks’, hoewel het niet eens een horrorfilm is, geselecteerd te krijgen. Dat komt, denk ik, omdat het publiek van dergelijke festivals onbevangener is en eerder bereid is om uitdagingen aan te gaan. Maar als je naar een fantastisch filmfestival gaat, wil je ook graag een beetje uitdaging opzoeken. Daardoor leent mijn film zich ook goed voor zulke festivals.”
Het BUT Film Festival is zo’n festival, houd ik haar voor. Twee organisatoren van dit festival, directeur Paul Hagenaars en producer Dorien Eggink, waren aanwezig op het RRFFF. Heeft ze hen gesproken? “Ja, ik heb uitvoerig met beiden gesproken”, zegt ze. “Ze hebben me gevraagd om een screener van de film op te sturen. Ik denk dat het een prima plek zou zijn om de film voor het voetlicht te brengen. Ze hebben daar zelfs ooit suspensionperformances gehad en die waren volgens mij uitgevoerd door iemand die ik ken. Ik denk dat ‘On Tender Hooks’ het daar heel goed zou doen. Maar we zullen zien. Misschien vindt de selectiecommissie de film wel niks… Dat is altijd maar weer afwachten.”
“Even door de zure appel heenbijten”
Denken mensen vanwege de thematiek niet al gauw dat er de meest gruwelijke beelden in te zien zullen zijn? “Vaak zijn mensen bijzonder verrast als ze de film zien, omdat ze een soort freakshow hadden verwacht, maar uiteindelijk moeten erkennen dat het eigenlijk een heel charmante film is en dat hij bij lange na niet zo intens is als ze gedacht hadden. Ik zeg altijd tegen mensen die de film gaan bekijken dat ze de eerste tien minuten even door de zure appel heen moeten bijten, aangezien dat het heftigste gedeelte is. In die tien minuten draai ik niet om de hete brij heen, maar ga ik er vol in. Als je er eenmaal gewend aan bent geraakt, denk je niet langer aan die haken, dat bloed enzovoorts, maar begin je te luisteren naar wat mensen te vertellen hebben en ga je de film meer waarderen. Ik weet dat er een boel mensen zijn die de film nooit zullen willen zien, maar je maakt een film ook niet omdat je per se wilt dat iedereen hem gaat zien. Je maakt een film omdat je dat graag wilt en als je daarmee mensen inspireert of beïnvloedt, kun je dik tevreden zijn. Maar zelfs als ook maar één persoon er plezier aan beleeft, zou dat voor elke filmmaker al voldoende moeten zijn om er een gevoel van voldoening aan over te houden.”
Plannen voor speelfims
Shenton maakte eerder enkele korte speelfilms. Maar zou ze niet ook een keer een lange speelfilm willen maken? “Die plannen heb ik inderdaad, maar daar wil ik nu nog niet al te veel over loslaten. Ik ben nogal een kletskous en daarom moet ik uitkijken dat ik niet te veel over mijn toekomstige filmprojecten prijsgeef, want anders kan het zomaar gebeuren dat ik keer iemand over een film hoor praten en tot mijn schrik moet constateren: ‘O, mijn god, dat is mijn idee!’ Maar ik denk er inderdaad over om een fictiefilm te gaan maken. Ik ben begonnen met fictie en het kriebelt ontzettend om daarnaar terug te keren. Ik heb een script gelezen dat me bevalt en ik heb er vertrouwen in dat die film er zal komen. Hoewel het iets totaal anders is dan ‘On Tender Hooks’, passen beide films op een bepaalde manier tóch bij elkaar.”
Veel positieve reacties op ‘On Tender Hooks’
Hoe waren her en der de reacties op ‘On Tender Hooks’? Shenton: “Elk publiek ervaart de film weer anders, maar veel van de reacties die we tot nu toe gekregen hebben waren positief. Zo was het interessant om te zien hoe erop gereageerd werd op het Puchon International Fantastic Film Festival in Zuid-Korea, omdat de mensen in dat land nog helemaal nooit van human suspension hadden gehoord. Desondanks reageerden zij er heel goed op. Sterker nog, ze liepen er mee weg! Ja, ze waren echt fantastisch! Eveneens uitstekend ontvangen werd de film op het Londense filmfestival Frightfest. Verder waren we van de partij op het Ravenna Nightmare Film Festival in Italië, waar we ook met veel genoegen op terugkijken. Het Razor Reel Fantastic Film Festival is de vierde halte voor ‘On Tender Hooks’. Ik ben op dit festival door iedereen buitengewoon warm, hartelijk en liefdevol ontvangen. Het heeft een erg sterke aanhang. Ik vind dat de organisatoren een grandioos festival hebben neergezet, met echt waanzinnig goede films. Ik ben diep onder de indruk van dit festival en ben blij dat ik er deel van heb mogen uitmaken. Ik voel me zeer vereerd dat men mij uitgenodigd heeft en dat mijn film hier vertoond is. Ook hier werd daar fantastisch op gereageerd. En na afloop stelde het publiek uitstekende vragen.”
Heeft Shenton ‘On Tender Hooks’ ook ingezonden voor het IDFA, het International Documentary Festival Amsterdam? “Jazeker. Zij wezen mijn film af, ha ha! Waarom? Ach, dat is meestal het geval als ik mijn film naar een traditioneel filmfestival stuur. Voor zulke festivals is datgene wat ik laat zien gewoon too much. Zij beschouwen het echt als een nichefilm. Op genrefestivals is het veel makkelijker om ‘On Tender Hooks’, hoewel het niet eens een horrorfilm is, geselecteerd te krijgen. Dat komt, denk ik, omdat het publiek van dergelijke festivals onbevangener is en eerder bereid is om uitdagingen aan te gaan. Maar als je naar een fantastisch filmfestival gaat, wil je ook graag een beetje uitdaging opzoeken. Daardoor leent mijn film zich ook goed voor zulke festivals.”
Het BUT Film Festival is zo’n festival, houd ik haar voor. Twee organisatoren van dit festival, directeur Paul Hagenaars en producer Dorien Eggink, waren aanwezig op het RRFFF. Heeft ze hen gesproken? “Ja, ik heb uitvoerig met beiden gesproken”, zegt ze. “Ze hebben me gevraagd om een screener van de film op te sturen. Ik denk dat het een prima plek zou zijn om de film voor het voetlicht te brengen. Ze hebben daar zelfs ooit suspensionperformances gehad en die waren volgens mij uitgevoerd door iemand die ik ken. Ik denk dat ‘On Tender Hooks’ het daar heel goed zou doen. Maar we zullen zien. Misschien vindt de selectiecommissie de film wel niks… Dat is altijd maar weer afwachten.”
“Even door de zure appel heenbijten”
Denken mensen vanwege de thematiek niet al gauw dat er de meest gruwelijke beelden in te zien zullen zijn? “Vaak zijn mensen bijzonder verrast als ze de film zien, omdat ze een soort freakshow hadden verwacht, maar uiteindelijk moeten erkennen dat het eigenlijk een heel charmante film is en dat hij bij lange na niet zo intens is als ze gedacht hadden. Ik zeg altijd tegen mensen die de film gaan bekijken dat ze de eerste tien minuten even door de zure appel heen moeten bijten, aangezien dat het heftigste gedeelte is. In die tien minuten draai ik niet om de hete brij heen, maar ga ik er vol in. Als je er eenmaal gewend aan bent geraakt, denk je niet langer aan die haken, dat bloed enzovoorts, maar begin je te luisteren naar wat mensen te vertellen hebben en ga je de film meer waarderen. Ik weet dat er een boel mensen zijn die de film nooit zullen willen zien, maar je maakt een film ook niet omdat je per se wilt dat iedereen hem gaat zien. Je maakt een film omdat je dat graag wilt en als je daarmee mensen inspireert of beïnvloedt, kun je dik tevreden zijn. Maar zelfs als ook maar één persoon er plezier aan beleeft, zou dat voor elke filmmaker al voldoende moeten zijn om er een gevoel van voldoening aan over te houden.”
Plannen voor speelfims
Shenton maakte eerder enkele korte speelfilms. Maar zou ze niet ook een keer een lange speelfilm willen maken? “Die plannen heb ik inderdaad, maar daar wil ik nu nog niet al te veel over loslaten. Ik ben nogal een kletskous en daarom moet ik uitkijken dat ik niet te veel over mijn toekomstige filmprojecten prijsgeef, want anders kan het zomaar gebeuren dat ik keer iemand over een film hoor praten en tot mijn schrik moet constateren: ‘O, mijn god, dat is mijn idee!’ Maar ik denk er inderdaad over om een fictiefilm te gaan maken. Ik ben begonnen met fictie en het kriebelt ontzettend om daarnaar terug te keren. Ik heb een script gelezen dat me bevalt en ik heb er vertrouwen in dat die film er zal komen. Hoewel het iets totaal anders is dan ‘On Tender Hooks’, passen beide films op een bepaalde manier tóch bij elkaar.”