johan daisne
De Vlaamse Dostojevski, zo noemde Jeroen Brouwers schrijver Johan Daisne. Ik was dertien jaar en op school moesten we in de Nederlandse les het boek ‘De Trein Der Traagheid’ “cursorisch lezen”. Dit was mijn eerste kennismaking met het oeuvre van Johan Daisne. Tegelijkertijd ontdekte ik met dit verhaal het magisch-realisme. Onmiddellijk was ik verkocht. Later zou ik de ‘Trap Van Steen En Wolken’ lezen, het sleutelwerk van Daisnes magisch-realisme.
Nederlandstalig magisch-realisme
Enkele decennia later hoort Johan Daisne (1912 – 19 78) bij een generatie auteurs die ten onrechte vergeten is. Ik merk bij mijn jongere kennissen dat zij Johan Daisne niet meer kennen. En de golf magisch-realistische verhalen uit Zuid-Amerika – inderdaad prachtige vertellingen van Gabriel Garcia Marquez en zijn fantastische collega’s – spoelde als een tsunami de eigen magisch-realistische literatuur weg. Het (Vlaamse) magisch realisme kreeg zelfs een pejoratieve bijklank.
In sciencefiction en fantastiek vind ik regelmatig magisch-realistische elementen, maar dat wordt dan niet meer als zodanig betiteld. Soms wordt een roman ten onrechte als sciencefiction of surrealistisch bestempeld, terwijl ik het boek magisch-realistisch zou noemen. Helaas, die term verkoopt al helemaal niet meer. Toch geloof ik dat wie vandaag van het fantastische genre houdt, boeken als “De Trein Der Traagheid” of “De Komst Van Johan Stiller” van Daisnes collega magisch-realist Hubert Lampo nog steeds zal weten waarderen.
Nederlandstalig magisch-realisme
Enkele decennia later hoort Johan Daisne (1912 – 19 78) bij een generatie auteurs die ten onrechte vergeten is. Ik merk bij mijn jongere kennissen dat zij Johan Daisne niet meer kennen. En de golf magisch-realistische verhalen uit Zuid-Amerika – inderdaad prachtige vertellingen van Gabriel Garcia Marquez en zijn fantastische collega’s – spoelde als een tsunami de eigen magisch-realistische literatuur weg. Het (Vlaamse) magisch realisme kreeg zelfs een pejoratieve bijklank.
In sciencefiction en fantastiek vind ik regelmatig magisch-realistische elementen, maar dat wordt dan niet meer als zodanig betiteld. Soms wordt een roman ten onrechte als sciencefiction of surrealistisch bestempeld, terwijl ik het boek magisch-realistisch zou noemen. Helaas, die term verkoopt al helemaal niet meer. Toch geloof ik dat wie vandaag van het fantastische genre houdt, boeken als “De Trein Der Traagheid” of “De Komst Van Johan Stiller” van Daisnes collega magisch-realist Hubert Lampo nog steeds zal weten waarderen.
Honderd jaar
Om zijn honderdste geboortedag te vieren, werden er in Gent enkele kleine herdenkingen over Johan Daisne ingericht. Ik bezocht de tentoonstelling in de hal van de Openbare Bibliotheek. Op acht posters kwamen evenveel thema’s en invalshoeken naar boven: Daisnes biografie, bibliothecaris Herman Thiery (zijn echte naam), de Christelijke socialist, de magisch-realist, de filmcriticus, de Gentenaar, het verfilmde werk en ten slotte de verschillende gebouwen waar de stadsbibliotheek ooit onderdak vond en de toekomstplannen met de bibliotheek. Via een touchscreen kan je nog eens extra archiefstukken bekijken. Ik zag dit interactieve scherm met het verhaal van Johan Daisne ondertussen opnieuw op de conferentie ‘iMinds’ over “de toekomst van ICT” in Gent op donderdag 8 november en ook op ‘TEDxUHasselt’ op zaterdag 10 november.
Johan Daisne werd op 2 september 1912 in de Rabotstraat in Gent geboren. Zijn vader Leo-Michel Thiery was onderwijzer en de oprichter van het schoolmuseum in Gent, dat nu ‘De Wereld Van Kina’ is geworden. Zijn familie van vaderskant was afkomstig uit het Franse departement Aisne, vandaar zijn pseudoniem Daisne. Zijn moeder gaf les aan de Stedelijke Meisjesnormaalschool.
In 1935 bezocht Johan Daisne de USSR tijdens een wetenschappelijke zending onder leiding van Nobelprijswinnaar Jules Bordet. Hij werd lid van de communistische partij en was tijdens de oorlog actief in het verzet. Na de oorlog verloor hij zijn bewondering voor het Sovjetmodel en in 1948 brak hij met de communisten, die hij autoritarisme en dogmatisme verweet.
In 1945 werd Johan Daisne tot hoofdbibliothecaris van de Gentse Openbare Bibliotheek benoemd. In 1965 werd hij lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.
Om zijn honderdste geboortedag te vieren, werden er in Gent enkele kleine herdenkingen over Johan Daisne ingericht. Ik bezocht de tentoonstelling in de hal van de Openbare Bibliotheek. Op acht posters kwamen evenveel thema’s en invalshoeken naar boven: Daisnes biografie, bibliothecaris Herman Thiery (zijn echte naam), de Christelijke socialist, de magisch-realist, de filmcriticus, de Gentenaar, het verfilmde werk en ten slotte de verschillende gebouwen waar de stadsbibliotheek ooit onderdak vond en de toekomstplannen met de bibliotheek. Via een touchscreen kan je nog eens extra archiefstukken bekijken. Ik zag dit interactieve scherm met het verhaal van Johan Daisne ondertussen opnieuw op de conferentie ‘iMinds’ over “de toekomst van ICT” in Gent op donderdag 8 november en ook op ‘TEDxUHasselt’ op zaterdag 10 november.
Johan Daisne werd op 2 september 1912 in de Rabotstraat in Gent geboren. Zijn vader Leo-Michel Thiery was onderwijzer en de oprichter van het schoolmuseum in Gent, dat nu ‘De Wereld Van Kina’ is geworden. Zijn familie van vaderskant was afkomstig uit het Franse departement Aisne, vandaar zijn pseudoniem Daisne. Zijn moeder gaf les aan de Stedelijke Meisjesnormaalschool.
In 1935 bezocht Johan Daisne de USSR tijdens een wetenschappelijke zending onder leiding van Nobelprijswinnaar Jules Bordet. Hij werd lid van de communistische partij en was tijdens de oorlog actief in het verzet. Na de oorlog verloor hij zijn bewondering voor het Sovjetmodel en in 1948 brak hij met de communisten, die hij autoritarisme en dogmatisme verweet.
In 1945 werd Johan Daisne tot hoofdbibliothecaris van de Gentse Openbare Bibliotheek benoemd. In 1965 werd hij lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.
Magisch-realisme en de cinema
Het verhaal van de vele films die hij zag, schreef hij neer in schriftjes. Volgens Jeroen Brouwers situeerde Johan Daisne daar de start van zijn magisch-realisme. Het was niet echt, maar toch had hij het met zijn eigen ogen gezien.
In 1942 verscheen ‘De Man Die Zijn Haar Kort Liet Knippen’. De Spaanse vertaling leende zijn titel van Hitchcocks film ‘Vertigo’. André Delvaux verfilmde in 1953 de roman met Senne Rouffaer in de hoofdrol. In 1968 regisseerde Delvaux ‘Un Soir, Un Train’ (‘De Trein Der Traagheid’) met Yves Montand en Anouk Aimée.
Johan Daisne stond bekend als een vooraanstaand filmcriticus. Hij bundelde zijn besprekingen in ‘Filmatiek’-en. Zijn magnus opus als filmcriticus is het viertalige ‘Filmografisch Lexicon Der Wereldliteratuur’. Ik kan het niet nalaten om Johan Daisnes ode aan Marlene Dietrich over te nemen. In de tentoonstelling ligt er trouwens een dankbriefje van de Duits-Amerikaanse actrice aan Johan Daisne.
Het verhaal van de vele films die hij zag, schreef hij neer in schriftjes. Volgens Jeroen Brouwers situeerde Johan Daisne daar de start van zijn magisch-realisme. Het was niet echt, maar toch had hij het met zijn eigen ogen gezien.
In 1942 verscheen ‘De Man Die Zijn Haar Kort Liet Knippen’. De Spaanse vertaling leende zijn titel van Hitchcocks film ‘Vertigo’. André Delvaux verfilmde in 1953 de roman met Senne Rouffaer in de hoofdrol. In 1968 regisseerde Delvaux ‘Un Soir, Un Train’ (‘De Trein Der Traagheid’) met Yves Montand en Anouk Aimée.
Johan Daisne stond bekend als een vooraanstaand filmcriticus. Hij bundelde zijn besprekingen in ‘Filmatiek’-en. Zijn magnus opus als filmcriticus is het viertalige ‘Filmografisch Lexicon Der Wereldliteratuur’. Ik kan het niet nalaten om Johan Daisnes ode aan Marlene Dietrich over te nemen. In de tentoonstelling ligt er trouwens een dankbriefje van de Duits-Amerikaanse actrice aan Johan Daisne.
Marlene,
De droom is over en de zaal loopt leeg
Wij gaan naar huis… Vaarwel Marlene
Die even uit de hemel voor ons neeg
Voor ons, de luttlen, de gemeenen
De droom is over en de zaal loopt leeg
Wij gaan naar huis… Vaarwel Marlene
Die even uit de hemel voor ons neeg
Voor ons, de luttlen, de gemeenen
100 jaar Johan Daisne
22 september – 27 oktober 2012
Openbare Bibliotheek, Botermarkt 1, 9000 Gent
Gratis
Meer info:
www.literair.gent.be
www.gent.be/bibliotheek
22 september – 27 oktober 2012
Openbare Bibliotheek, Botermarkt 1, 9000 Gent
Gratis
Meer info:
www.literair.gent.be
www.gent.be/bibliotheek